MULTILATERALNI SISTEM REŠAVANJA MEĐUDRŽAVNIH TRGOVINSKIH SPOROVA OD GATT-a 1947 DO OSNIVANJA SVETSKE TRGOVINSKE ORGANIZACIJE

Apstrakt

Sistem rešavanja sporova u okvirima Svetske trgovinske organizacije (STO) razvijao se iz koncepta predviđenog Opštim sporazumom o carinama i trgovini - GATT 1947. Sistem u okviru GATT 1947 je inicijalno bio diplomatski orijentisan. Njegov osnovni mehanizam su bile konsultacije diplomatskog karaktera i politički pregovori (eng. power oriented approach). Nakon završetka Urugvajske runde pregovora (1986-1994), dolazi do osnivanja STO, a rezultat je i poseban sporazum kojim je regulisana materija rešavanja sporova - Dogovor o pravilima i procedurama za rešavanje sporova (Dispute Settlement Understanding – DSU). DSU uvodi krupne reforme u dotadašnji način rešavanja sporova i jedan je od najznačajnijih sporazuma u okviru STO. Sistem rešavanja sporova postaje isključivo zasnovan na pravnim normama STO (eng. rule oriented approach), zbog čega je, za razliku od prethodnog sistema, dobio epitet „legalističkog“. Legalnost sistema je u velikoj meri obezbeđena i u pogledu lica koja sporove rešavaju. Organi nadležni za rešavanje sporova (paneli i Apelaciono telo) sastoje se od nezavisnih eksperata, a ne od predstavnika država, čiji je cilj da utvrde da li je određena mera u saglasnosti sa pravom STO.