UZROCI, RAZVOJ I ISHODIŠTE POLUPREDSEDNIČKOG SISTEMA VLASTI U LITVANIJI
Apstrakt
Litvanija je 1992. godine slično brojnim evropskim postkomunističkim zemljama, a različito od svojih baltičkih suseda Estonije i Letonije, izabrala tipičan polupredsednički sistem vlasti. Postavlja se logično pitanje - zbog čega je Litvanija pošla različitim putem u odnosu na Letoniju i Estoniju? Drugim rečima, neophodno je istražiti uzroke ovakve odluke litvanskog ustavotvorca, što nam može pomoći da odgonetnemo zašto i kada se ide ka ovakvim rešenjima. Kada je već, pre skoro trideset godina, odabran taj put, naučno je opravdano istražiti kako ovaj sistem vlasti u praksi funkcioniše. Odgovor na ova pitanja nam pokazuje ishodište ovakvog izbora, te stepen njegove opravdanosti, kao i elemente od kojih zavise njegove pozitivne i negativne strane.
Reference
Elgie, R. & McMenamin, I. 2011. Explaining the Onset of Cohabitation under Semi- Presidentialism. Political Studies, 59(3), pp. 616-635. Available at: http://doras.dcu.ie/20745/1/Explaining_the_onset_of_cohabitation_PS.pdf, (18. 6. 2021).
Elgie, R. 2007a. Varieties of Semi-Presidentialism and Their Impact on Nascent Democracies. Taiwan Journal of Democracy, 3(2), pp. 53-71. Available at: http://doras.dcu.ie/4515/2/053-072-Elgie.pdf, (l8. 6. 2021).
Elgie, R. 2007b. What is Semi-Presidentialism and where Is It Found? In: Elgie, R. & Moestrup, S. (eds.), Semi-Presidentialism outside Europe: A comparative study. Abingdon/New York: Routledge, pp. 1-13.
Frison-Roche, F. 2007. Semi-Presidentialism in a Postcommunist Context. In: Elgie, R. & Moestrup, S. (eds.), Semi-Presidentialism outside Europe: A Comparative Study. Abingdon/New York: Routledge, pp. 56-77.
Lijphart, A. 2004. Constitutional Design for Divided Societies. Journal of Democracy, 15(2), pp. 96-109. Available at: https://scholar.google.com/scholar?hl=sr&as_sdt=0%2C5&q=Li-jphart%2C+A.+%282004%29.+Constitutional+design+for+divided+societies&bt-nG=, (18. 6. 2021).
Matsuzato, K. 2006. Differing Dynamics of Semi-Presidentialism across Euro/Eurasian Borders: Ukraine, Lithuania, Poland, Moldova, and Armenia. Demokratizatsiya, 14(3), pp. 317-345. Available at: https://demokratizatsiya.pub/archives/14_3_W4N21L6451716102.pdf, (18. 6. 2021).
Norkus, Z. 2013. Parliamentarism versus Semi-Presidentialism in the Baltic States: The Causes and Consequences of Differences in the Constitutional Frameworks. Baltic Journal of Political Science, 2(1), pp. 7-28. Available at: https://etalpykla.lituanistikadb.lt/object/LT-LDB-0001:J.04~2013~1398795214489/J.04~2013~1398795214489.pdf, (18. 6. 2021).
President of the Republic of Lithuania. Official page. Available at: https://www.lrp.lt/en/institution/presidential-functions/35145, (17. 6. 2021).
Protsyk, O. 2006. Intra-executive Competition between President and Prime Minister: Patterns of Institutional Conflict and Cooperation under Semi-Presidentialism. Political studies, 54(2), pp. 219-244. doi: https://doi.org/10.1111/j.1467-9248.2006.00604.x, (18. 6. 2021).
Raunio, T. & Sedelius, T. 2020. Presidents and Cabinets: Coordinating Executive Leadership in Premier-Presidential Regimes. Political Studies Review, 18(1), pp. 53-70. doi: https://doi.org/10.1177/1478929919862227, (18. 6. 2021).
Raunio, T. & Sedelius, T. 2019a. Semi-Presidential Policy-Making in Europe Executive Coordination and Political Leadership. Cham: Springer. doi: https://doi.org/10.1007/978-3-030-16431-7.
Raunio, T. & Sedelius, T. 2019b. Shifting Power-Centres of Semi-Presidentialism: Exploring Executive Coordination in Lithuania. pp. 1-31. Available at: https://trepo.tuni.fi/bitstream/handle/10024/117111/shifting_power-centres_of_semi-presidentialism_2019.pdf?sequence=2, (18. 6. 2021).
Sedelius, T. 2006. The Tug-of-War between Presidents and Prime Ministers: Semi- Presidentialism in Central and Eastern Europe. Doctoral dissertation. Örebro: Örebro Studies in Political Science. Örebro University. Available at: https://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:523410/FULLTEXT01.pdf, (8. 6. 2021).
Sedelius, T. & Mashtaler, O. 2013. Two Decades of Semi-Presidentialism: Issues of Intra-executive Conflict in Central and Eastern Europe 1991-2011. East European Politics, 29(2), pp. 109-134. doi: https://doi.org/10.1080/21599165.2012.748662.
Simović, D. 2008. Polupredsednički sistem. Beograd: Pravni fakultet Univerziteta u Beogradu. Javno preduzeće „Službeni glasnik“.
Urbanavicius, D. 1999. Lithuania. In: Elgie, R. (ed.), Semi-Presidentialism in Europe. Oxford: Oxford University Press, pp. 150-169.
Višekruna, A. & Stanić, M. 2015. Pravni položaj supružnika predsednika republike u pojedinim evropskim postkomunističkim zemljama. Strani pravni život, 59(2), pp. 189-208.
Legal Sources
Constitution of the Republic of Lithuania, (Adopted by citizens of the Republic of Lithuania in the Referendum of 25 October 1992), 1992-11-01, Nr. 11- Available at: https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.21892, (17. 6. 2021).