MOGUĆNOST OGRANIČENJA OSTVARIVANJA PRAVA NA ŽALBU U KRIVIČNIM STVARIMA PREMA EVROPSKOJ KONVENCIJI O LJUDSKIM PRAVIMA
Apstrakt
Pravo na pravni lek u krivičnom postupku, kojim se omogućava pobijanje pravne i činjenične osnove sudske odluke, predstavlja garant donošenja zakonite i pravilne sudske odluke, odnosno stožer zakonitog i pravičnog postupka bez kojeg se ne bi mogli zamisliti savremeni krivičnoprocesni sistemi. Garantovanjem i ostvarivanjem ovog prava doprinosi se zaštiti pojedinačnog i opšteg interesa, ostvarenju fundamentalnih krivičnoprocesnih načela, poput zakonitosti, pravičnosti, istine i pravne sigurnosti. I pored izuzetnog i nedvosmislenog značaja pravnih lekova, odnosno žalbe u krivičnom postupku, u jednom od najznačajnijih međunarodnopravnih instrumenata u oblasti zaštite ljudskih prava – Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i sloboda– ovo pravo je proklamovano na takav način da daje mogućnost njegovom ograničenju. Ukazujući na izuzetan značaj ovog pravnog leka, autorka je analizirala odredbe Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i sloboda koje proklamuje pravo na žalbu u krivičnom postupku, kao i odluke Evropskog suda za ljudska prava, u cilju ukazivanja na manjkavosti konvencijskih odredaba kojima se državama potpisnicama daje mogućnost ograničenja preispitivanja određene sudske odluke u krivičnom postupku.
Reference
References
Avramović, S. & Stanimirović, V. 2013. Uporedna pravna tradicija. Beograd: Pravni fakultet Univerzitet u Beogradu.
Bayer, V. 1995. Kazneno procesno pravo – odabrana poglavlja: Knjiga II. Povjesni razvoj kaznenog procesnog prava. Zagreb: Ministarstvo unutarnjih poslova Republike Hrvatske, Sektor kadrovskih, pravnih i obrazovnih poslova.
Bejatović, S. 2016., Pravni lekovi u krivičnom postupku kao instrument zakonitosti rešenja krivične stvari (pojam, vrste, stanje i iskustva u primeni). U: Pravni lekovi u krivičnom postupku regionalna krivičnoprocesna zakonodavtsva i iskustva u primeni. Beograd, pp. 9-23.
Beširević, V. Et al. 2017. Komentar Konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Beograd: Službeni glasnik.
Bugarski, T. 2016. Osnovi ulaganja žalbe i zakonitost rešenja krivične stvari u pravu Srbije. U: Pravni lekovi u krivičnom postupku-regionalna krivičnoprocesna zakonodavstva i iskustva u primeni. Beograd, pp. 174-189.
Brkić, S. 2016. Krivično procesno pravo II. Novi Sad: Pravni fakultet, Centar za izdavačku delatnost.
Đurđić, V. 2006. Krivično procesno pravo – posebni deo. Niš: Center za publikacije Pravnog fakulteta.
Grubač, M. 2002. Krivično procesno pravo: posebni deo. Beograd: Službeni glasnik.
Ilić, G. 2015. Pravo na žalbu protiv krivične presude kao osnovno ljudsko pravo, Kaznena reakcija u Srbiji – VI deo: Tematska monografija. Beograd, pp. 81-91.
Knežević, S. 2012. Osnovna načela krivičnog procesnog prava. Niš: SKC.
Manojlović-Andrić, K., et al. 2018. Kriterijumi za ocenu povredu prava na suđenje u razumnom roku. Beograd: Savet Evrope.
Mol, N. & Harbi, K. 2006. Pravo na pravično suđenje – Vodič za primenu člana 6 Evropske konvencije o ljudskim pravima: Priručnik o ljudskim pravima. Beograd: Savet Evrope.
Pravna enciklopedija, 1979. Beograd: Savremena administracija.
Trechsel, S. 2005. Human Rights in Criminal Proceedings. European University Institute, Oxford: Oxford University press.
Škulić, M. & Bugarski, T. 2015. Krivično procesno pravo. Novi Sad: Pravni fakultet.
Škulić, M. 2016. Stepen (ne)usaglašenosti krivičnog postupka Srbije sa evropskim standardima, LVI Savetovanje Srpskog udruženja za krivičnopravnu teoriju i praksu. Zlatibor.
Živanović, K. 2022. Žalba protiv presude u krivičnom postupku. Doktorska disertacija. Pravni fakultet Univerzitet u Novom Sadu. Novi Sad.
Legal Sources
The Universal Declaration of Human Rights, https://www.un.org/en/about-us/universal-declaration-of-human-rights, (28. 8. 2022).
Zakon o ratifikaciji Međunarodnog pakta o građanskim i političkim pravima, Službeni list SFRJ, Official Gazette of the Socialist Federative Republic of Yugoslavia, no. 7/1971.
Zakon o ratifikaciji Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, izmenjene u skladu sa Protokolom broj 11, Protokola uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Protokola broj 4 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda kojim se obezbeđuju izvesna prava i slobode koji nisu uključeni u konvenciju i prvi protokol uz nju, Protokola broj 6 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda o ukidanju smrtne kazne, Protokola broj 7 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, Protokola broj 12 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i Protokola broj 13 uz Konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda o ukidanju smrtne kazne u svim okolnostima. Official Gazette of Montenegro – International Treaties, nos. 9/2003, 5/2005 and 7/2005 and Official Gazette of the Republic of Serbia – International Treaties, nos.12/2010 and 10/2015).
Case Law
Airey v. Ireland, Application no. 6289/73, ECHR 9 October 1979.
Efendiyeva v. Azerbaijan, Application no. 31556/03, ECHR 11 March 2009.
García Manibardo v. Spain, Application no. 38695/97, ECHR 29 June 2000.
Galstyan v. Armenia, Application no. 26986/03, ECHR 15 February 2008.
Gutsanovi v. Bulgaria, Application no 34529/10, ECHR15 October 2013.
Gurepka v.Ukraine, Application no.61406/00, ECHR 6 September 2005.
İlhan v. Turkey, Application no. 22277/93, ECHR 27 June 2000.
Krombach v. France, Application no. 29731/93, ECHR 13 February 2001.
Kudla v. Poland, Application no. 30210/96, ECHR 26 October 2000.
Natsvlishvili and Togonidze v. Georgia, Application no. 9043/05, ECHR 29 April 2014.
O’Keeffe v. Ireland, Application no. 35810/09, ECHR 28 January 2014.
Rostovtsev v. Ukraine, Application. No. 2728/16, ECHR 25 October 2017.
Ruslan Yakovenko v. Ukraine, Application. No 5425/11, ECHR 4 September 2015.
Salman v. Turkey, Application. No 21986/93, ECHR 27 June 2000.
Sejdovic v. Italy, Application no. 56581/00, ECHR 2006.
Shvydka v. Ukraine, Application no. 17888/12, ECHR 30 January 2015.
Titarenko v. Ukraine, Application no. 31720/02, ECHR 20 December 2012.
Tsvetkova and others v. Russia, Application no. 54381/08 and 5 others, ECHR 10 September 2018.
Zaicevs v. Latvia, Application no. 65022/01, ECHR 31 July 2007.
