ISTOPOLNI BRAK – KAKO JE SVE POČELO U SAD
Apstrakt
Istopolni brak je relativno nova institucija u porodičnom pravu i pravno je priznata početkom XXI veka, tačnije od 2001. godine. Relativno mali broj država ju je do sada prihvatio, što i ne iznenađuje s obzirom na mukotrpan razvoj ove institucije u prošlosti.
Ovaj rad je fokusiran na istorijske početke istopolnog braka, od nekih nepotvrđenih naznaka njegovog postojanja još u Antičkoj Grčkoj i Rimu, pa do aktivne borbe na njegovom priznanju, u drugoj polovini XX veka, isključivo u Sjedinjenim Američkim Državama. Ne iznenađuje činjenica što se pokret za legalizovanje istopolnog braka javio baš u SAD, jer mnogi smatraju SAD za demokratsku i pravnu zemlju, ali ujedno veoma tradicionalnu, patrijarhalnu, sa velikim brojem vernika. Jasno je da su najžešći protivnici istopolnog braka većina crkava i verskih zajednica i političke partije i grupe koje teže tradicionalizmu i patrijarhalnim vrednostima.
U radu su prikazani najpoznatiji slučajevi iz sudske prakse, počev od Baker v. Nelson, preko Loving v. Virginia, Baehr v. Miike, Baker v. Vermont, nakon koga je ustanovljeno prelazno rešenje u vidu građanskih zajednica, pa do Goodridge v. Dept. of Public Health, kada je pravno usvojen istopolni brak u državi Masačusets, i United States v. Windsor, kojim je faktički ukinut Zakon o zaštiti braka. Slučaj Obergefell v. Hodges predstavlja pravnu pobedu pobornika istopolnog braka jer je Vrhovni sud SAD 2014. godine naložio svim državama da priznaju ovu instituciju.
Reference
Baude, W. 2013. Interstate Recognition of Same-sex marriage after Windsor. New York University Journal of Law and Liberty, 8, pp. 150-160.
Boswell, J. 1980. Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality - Gay People in Western Europe from the Beginning of the Christian Era to the Fourteenth Century. Chicago, University of Chicago Press. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226067148.001.0001
Boswell, J. 1994. Same-sex Unions in Pre-Modern Europe. New York: Villard Books.
Cantarella, E. 1992. Bisexuality in the Ancient World. New Heaven: Yale University Press. DOI: https://doi.org/10.12987/9780300236170
Čović, A. 2020. Porodičnopravni aspekti verskih brakova. Beograd: Institut za uporedno pravo.
Čović, A. 2021. Uticaj sudske prakse na zakonsku regulativu u oblasti prava LGBT zajednice, Sociološki pregled, 3, pp. 690-713. DOI: 10.5937/socpreg55-32553.
Čović, A. & Nikolić, O. 2023. The Inf luence of the Crisis of Religion on the Weakening of Patriarchal Family. U: Đurić, V. & Đukić, D. (ur.). Savremeno državno-crkveno pravo – uporednopravne i nacionalne perspektive. Budva, Beograd: Mitropolija Crnogorsko-primorska Srpske pravoslavne crkve, Institut za uporedno pravo, pp. 1277-1302.
Damslet, O. R. 1993. Same-sex Marriage. New York Law School Journal of Human Rights, 10(2), pp. 555-593.
Dover, K. J. 1978. Greek Homosexuality. Cambridge: Harvard University Press.
Greenberg, D. 1988. The Construction of Homosexuality. Chicago: University of Chicago Press.
Lewis, C. A. 1988. From This Day Forward: A Feminine Moral Discourse on Homosexual Marriage. Yale Law Journal, 97, pp. 1783-1803. DOI: https://doi.org/10.2307/796554
Mršević, Z. 2009. Ka demokratskom društvu – Istopolne porodice. Beograd: Institut društvenih nauka.
Witte, J. Jr. 1997. From Sacrament to Contract: Marriage, Religion and Law in the Western Tradition. Louisville: Westminster John Knox Press.
Pravni izvori
Codex Iuris Canonici - Zakonik kanonskog prava, 1988, Zagreb, Glas koncila.
Constitution of the Commonwealth of Kentucky, od 1792, sa amandmanima.
Constitution of the State of Hawaii, od 1950, sa amandmanima.
Constitution of the State of Massachusetts, od 1787, sa amandmanima.
Constitution of the State of Vermont, od 1793, sa amandmanima.
Constitution of United States, od 1787, sa amandmanima.
Defense of Marriage Act, od 1996.
The Digest of Justinian, eds. Mommsen, T., Watson A., Philadelphia, 1993, University of Pennsylvania Press.
Racial Integrity Act of State of Virginia, iz 1924.
Sudska praksa
Adams v. Howerton, 673 F.2d 1036, 1038 (9th Cir.), cert. denied, 458 U.S. 1111 (1982).
Baehr v. Lewin, 852 P.2d 44 (Haw. 1993).
Baehr v. Miike, 91-1394, 1996 WL694235, at *1 (Haw. Cir. Ct. Dec. 3, 1996).
Baker v. Nelson, 191 N.W.2d 185 (Minn. 1971).
Baker v. Vermont, 744 A.2d 864 (Vt. 1999).
Goodridge v. Dep't of Pub. Health, 798 N.E.2d 941, 961 (Mass. 2003).
Jones v. Hallahan, 501 S.W.2d 588 (Ky. Ct. App. 1973).
Loving v. Virginia, 388 U.S. 1,11 (1967).
Singer v. Hara, 522 P.2d 1187, 1188 (Wash. App. Div. 1974).
Skinner v. Oklahoma ex rel. Williamson, 316 U.S. 535, 541 (1942).
Obergefell v. Hodges, 576 U.S. 644 (2015).
United States v. Windsor, 133 S. Ct. 2675, 2682 (2013).
